خطاب استدلالی اشعار شیعی در رثای امام حسین بررسی تطبیقی ابعاد حماسی و عاطفی اشعار عاشورایی شهریار و بحرالعلوم

این پژوهش، با هدف بررسی تطبیقی گونه‌های خطاب استدلالی اشعار بحرالعلوم و شهریار در رثای امام حسین7 انجام گرفت. شاعران متعهد؛ سیدمهدی بحرالعلوم در شعر عربی، و شهریار در شعر فارسی، با عاطفه عمیق به موضوع عاشورا پرداخته‌اند. مبانی احتجاج در رثائیات آن‌ها، شامل مبانی استدلالی، با استناد به عقل (مخاطب قرار دادن عقل و دوستی اهل‌بیت و پاسخ به ادعای باطل ستم‌گران)، استمداد از عنصر عاطفه و احتجاج به آیات قرآن (شایستگی اهل‌بیت به خلافت و امامت و پاسخ به ادعای باطل خلفای اموی و عباسی) و مبانی احتجاج، با استناد به احادیث و روایات (جانشینی امام علی7 و حدیث کسا) است. با بررسی منقبت‌های امام حسین7، تصاویری که تداعی می‌شود سخن را از اندوه کل هستی آغاز می‌کنند؛ آن‌گاه وارد موضوع عطش و شهادت شده، قصیده خود را با اسارت زنان و کودکان به پایان می‌برند. تمایز اشعار بحرالعلوم در ابیاتی است که به کوفیان و نامه‌های آنان اختصاص می‌دهد و در شعر شهریار، تصاویر معرکه عاشورا بیش‌تر و جنبه عاطفی فزون‌تر است. هر دو شاعر در قصیده خود، به شیوه گفت‌وگو، در بیان عظمت امام حسین7 استدلال می‌کنند، ولی این شیوه در اشعار بحرالعلوم پررنگ‌تر است.